Voor bezoekers is op het eerste gezicht niet te zien dat bijna alle materialen in het gloednieuwe pand van Buro BOOT zijn hergebruikt, het pand oogt van binnen als een nieuwbouwlocatie. Maar achter elke tafel, trap, deur of bankje zit een verhaal. De innovatie is dus niet zozeer te zien in de producten binnen het pand, maar het proces om tot dit circulaire pand te komen was juist heel innovatief. Buro BOOT heeft bijvoorbeeld gezocht naar materialen beschikbaar op materiaalmarktplaatsen en opdracht gegeven om elementen van gebouwen te demonteren in plaats van te slopen. Ondernemers geven aan dat circulaire innovatie vooral zit in de processen en samenwerkingen om tot een product te komen in plaats van de productinnovatie zelf.

De laatste les ligt in het belang van de intrinsieke motivatie en visie van de ondernemer. “Je wordt in de goede richting geduwd door omstandigheden of door misschien wel overheidsprogramma’s, maar het belangrijkste is dat je een overtuiging hebt.” Een concreet doel is belangrijk, samen met een routekaart. Dit zijn leidraden om als onderneming te innoveren. Daarna is het taak om deze visie te vertalen naar de werkvloer. Hiervoor zijn incompany trainingen en inspiratiesessies nodig.

Ambities gericht op een circulaire economie en de innovaties om daar te komen staan of vallen bij personeel dat het gedachtegoed draagt. Circulair innoveren vraagt om nieuwe vakinhoudelijke kennis, materiaalkennis en creativiteit. Hiervoor is allereerst een andere mindset en cultuur nodig binnen een bedrijf. Ten tweede moeten onderwijsinstellingen scholieren en studenten van nu, het personeel van de toekomst, deze competenties aanleren.

Een prominent onderwerp in de huidige subsidietrajecten is circulaire economie. Bijna in elke subsidiecall wordt gevraagd naar een aspect van circulariteit en daarbij ketensamenwerking. Ook zijn steeds meer subsidietrajecten ingericht op het MKB. Deze bedrijven hebben een streepje voor in het inrichten van een regeling of krijgen een hoger subsidiepercentage. Toch is het aanvragen van een subsidie een complex proces. Het kost een bedrijf veel aandacht en energie, wat een drempel is voor een ondernemer. Een oproep vanuit de ondernemers en het subsidiebureau is dan ook: “Maak eenvoudige regelingen, waarbij het proces voor elke ondernemer behapbaar is.” Ook is er veel onduidelijkheid wanneer regelingen starten en wat de voorwaarden zijn van een subsidie,  waardoor veel ondernemingen te laat zijn met aanvragen. De regio zou duidelijkheid kunnen verschaffen over de regelingen en ondernemers kunnen helpen bij de aanvraag van subsidies.

Om een circulaire economie te bereiken moeten grote ambities worden gehaald, maar ondernemers zien dat je klein moet beginnen. Door op kleine schaal te experimenteren en je als ondernemer te oriënteren binnen de transitie met kleine innovaties, worden gaandeweg grote ambities vervult. Hierdoor blijft circulaire innovatie ook voor het MKB behapbaar. Ondernemers hoeven hier niet bescheiden over te zijn, succes en kennis moet je delen. In de Regio Foodvalley gebeurd dit al binnen de werkplaatsen van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair en bij de regionale innovatieprijs. De les hierbij is om niet alleen grote productinnovaties, maar ook procesinnovaties op kleinere schaal op het voetstuk te plaatsen.

Circulaire innovatie staat niet los van andere urgente thema’s. Oplossing voor vraagstukken binnen de transitie van een lineaire naar een circulaire economie bieden ook toegevoegde waarde aan bijvoorbeeld de biodiversiteit in een omgeving, hittestress en waterproblematiek. Koninklijke Ginkel Groep uit Veenendaal heeft bijvoorbeeld met de gemeente Amsterdam bekeken hoe het afvangen van regenwater door middel van groenvoorzieningen de wateroverlast in de stad tegen kan gaan. Door te innoveren met een brede blik kan verschillende klimaatproblematiek worden aangepakt.

Ondernemers met circulaire ambities hebben gelijkgestemde opdrachtgevers nodig. Overheden, woningcorporaties en vastgoedontwikkelaars kunnen de markt stimuleren om steeds meer met circulaire innovatie aan de slag te gaan. Het onbekende houdt opdrachtgevers hierin vooral tegen. Men weet niet goed hoe binnen een aanbesteding circulaire innovatie kan worden bevorderd, is niet gewend aan een duurzame relatie die moet worden aangegaan met een opdrachtnemer en denken dat voor een circulair gebouw een meerprijs moet worden betaald. Door kennisuitwisseling tussen opdrachtnemers en opdrachtgevers te bevorderen wordt hierover helderheid verschaft en kan samen worden geëxperimenteerd in processen en producten.

Een circulair gebouw of grond-, weg- of waterwerk bouwen kost meer tijd dan het plaatsen van een lineair alternatief. Naast dat ondernemers moeten zoeken naar vrijkomende en circulaire materialen, leveren kaders binnen bestemmingsplannen en regelgeving vertraging op in het proces. Ondernemers lopen hier ook tegenaan bij het demonteren van een bouwwerk. Wet- en regelgeving kan de demontage van geprefabriceerde gebouwen lastig maken. Ook het zoeken naar de juiste certificering levert vertraging op.